از سوی دیگر با رقابتی شدن بازار و صنعت اغلب سازمان ها، هزینه انجام بسیاری از فعالیت ها توسط خود شرکت، دیگر توجیه ندارد.

لذا بسیاری از فعالیت ها که امکان انجام آن توسط متخصصین بیرونی با کیفیت قابل قبول وجود دارد، می بایست به بیرون از سازمان واگذار شوند. در این میان نیاز به خدمات مشاوره مدیریت ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﻣـﺪﯾﺮان ﺑـﺎ ﻣـﺴﺎﺋﻞ و مشکلات ﭘﯿﭽﯿـﺪه و ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻫﺮ روز ﺑﯿﺸﺘﺮ از دﯾﺮوز اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﺷﻮد.

مشاوره مدیریت چیست؟

مشاوره ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺧﺪﻣﺘﯽ اﺳﺖ، ﻣﺸﺎوره ای ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻣﺠـــــﺮب و آﻣـﻮزش دﯾـﺪه و در قالب ﻗﺮارداد (فی ﻣﺎﺑﯿﻦ ﻣﺸﺎور و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ) اراﺋﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد. بر این اساس ﻣﺸﺎوران ﺑﻪ شرکتها در ﺷـﻨﺎﺧﺖ و تحلیل مسائل سازمانی و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد راه حل و در صورت درخواست اجرای راهکارهای بهبود ﮐﻤﮏ می ﮐﻨﻨﺪ.ﻣﺸﺎوران، اﻓﺮاد باهوش و مستقل هستند که اﯾﻦ اﺳﺘﻘﻼل ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎی داﺷـﺘﻦ اﺳـﺘﻘﻼل ﻣـﺎﻟﯽ، ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ، ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺣﺴﺎﺳﯽ در ﻗﺒﺎل سازمان ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﺳﺖ.
 

مشاوره مدیریت در دنیا
استفاده از مشاوره ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ای ﻃﻮﻻﻧﯽ دارد. وﻟﯽ اوﻟﯿﻦ ﻣﺸﺎوران ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻣـﺮوزی در اواﺧـﺮ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪﻧﺪ. اﻓﺮادی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮدرﯾﮏ ﺗﯿﻠﻮر، ﻫﺎﻧﺮی، آرﺗﻮر ﻟﯿﺘـﻞ و ﻫﺮﯾﻨﮕﺘـﻮن اﻣﺮﺳـﻮن ازﺟﻤﻠﻪ اﻓﺮاد ﻣﺸﻬﻮر در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ هستند. ﻟﯿﺘـﻞ و اﻣﺮﺳـﻮن، از ﺟﻤﻠـﻪ ﮐـﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧـﺪ ﮐـﻪ اوﻟـﯿﻦ ﺷـﺮﮐﺖ ﻣﺸﺎوره ای را ﺗﺎﺳﯿﺲ ﮐﺮدﻧﺪ. ﺷﺮﮐﺘﻬﺎی ﻣﺸﺎوره ای در آن دوره ﺑﯿﺸﺘـﺮ ﺑﻪ ﻣﻮاردی ﭼﻮن کارهای ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ.اواﺳﻂ ﺳﺎﻟﻬﺎی 1910 ﺗﺎ 1940 ﻧﺴﻞ دوم ﻣﺸﺎوران مدیریت ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﻣـﺸﺎوره ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ را ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ. ادوﯾﻦ ﺑﺎز در ﺳﺎل 1914 ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺷﺮوع ﺑـﻪ اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت میدانیﮐـﺮد. ﺟﯿﻤــﺰ ﻣﮑﻨــﺰی ﺷــﺮﮐﺖ ﺧــﻮد را در ﺳــﺎل 1926 ﭘﺎﯾــﻪ ﮔــﺬاری ﮐــﺮد. در اروﭘــﺎ ﻟﯿﻨــﺪال اروﯾــﮏ و ﭼــﺎرﻟﺰ ﺑﺮدوﮐﺲ ازﺟﻤﻠﻪ افرادی ﺑﻮدﻧﺪ که ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ را در دﻫـﻪ 1920 در اروﭘـﺎ ﮔـﺴﺘﺮش دادﻧـﺪ. اواﯾـﻞ  سالهای ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ، ﺻﻨﻌﺖ ﻣـﺸﺎوره ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﺤـﻮﻻت ﺑﺰرﮔـﯽ را ﺗﺠﺮﺑـه کرد و ﺷـﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽﭼﻮنPAGET, TOWERK, PERRIN&CRESAP, MCCORMIK  در این راستا به توسعه صنعت مشاوره مدیریت کمک شایانی نمودند.
در ﺳﺎل 1963 ﺑﻮروس ﻫﻨﺪرﺳﻮن از ﺷﺮﮐﺖ ﻟﯿﺘﻞ ﺧﺎرج ﺷﺪ و ﺷـﺮﮐﺖ ﻣـﺸﺎوره ای ﮔـﺮوه خود را ﺑـﺎ  ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﺸﺎوره های حوزه اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺗﺎﺳﯿﺲ ﮐﺮد. که در آن زﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎی ﺑـﺰرگ ﺣـﺴﺎﺑﺪاری ﺑـﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه رﺷﺪ ﻓراﯾﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎوره توانستند ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺸﺎوره ﺣﺴﺎﺑﺪاری را ﺟﺰء ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺧـﻮد ﻗـﺮار دهند و ً ﻋﻤﻼ وارد ﺣﺮﻓﻪ ﻣﺸﺎوره ﺷوند.

ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ اوﺻﺎف ﺣﺘﯽ در اواﺧﺮ دﻫـﻪ 1980 ﻧﯿـﺰ  علارﻏﻢ رﺷﺪ بالای اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ، ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺸﺎوره ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻫﻨﻮز دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﺧﻮد را طی نکرده. ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎ ﺣــﺪود 18000 ﻣــﺸﺎور ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ در آن دوره وﺟــﻮد داﺷــﺖ و ﻓﻘــﻂ 30 ﺗــﺎ 40 درﺻــــﺪ اﯾــﻦﺗﻌــﺪاد در ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎی ﺑــﺰرگ ﮐــﺎر ﻣــﯽ کردند. ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎی ﻣــﺸﺎوره ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ در آن دوره  عبارتند از: HAMILTON&ALLEN،  BOOZ که حدودا 150 ﻣﯿﻠﯿـﻮن دﻻر در ﺳـﺎل درآﻣـﺪ داﺷـﺘﻨﺪ و ﮐـﻞ ﺻـﻨﻌﺖ ﻣﺸﺎوره ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آمریکا  1ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر درآﻣﺪ داﺷﺖ. در  حالی که دﻧﯿﺎ ﻧﯿﺰ درآﻣـﺪ ﺻـﻨﻌﺖ ﻣـﺸﺎوره ﺑـﻪ 2 ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﻣﯽ رﺳﯿﺪ. وﻟﯽ از آن تاریخ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺪود 20 ﺳﺎل ﺑﻌﺪ، ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺸﺎوره مدیریتی رﺷﺪ ﻓﺰاﯾﻨﺪه ای داشت. ﻃـﻮری ﮐـﻪ ﻧﺮخ رﺷﺪ اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﺣﺪود 20 درﺻﺪ رﺳﯿﺪ. در ﺳﺎل 1980 ﮐﻤﺘﺮ از 5 ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺸﺎوره ای ﺑـﺎ ﺑـﯿﺶ از 1000 ﻣﺸﺎور در دﻧﯿﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ. درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از 30 ﺷـﺮﮐﺖ ﻣﯽرﺳـﺪ. اﮔـﺮ منحنی ﺗﺠﺮﺑﻪ را در ﺻﻨﻌﺖ مشاوره ترسیم ﮐﻨﯿﻢ، ﺧـﻮاﻫﯿﻢ دﯾـﺪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺗﻘﺮﯾﺒـﯽ 80 درﺻـﺪ ﺗﺠﺮﺑﯿـﺎت ﻣﺸﺎوره مدیریت از ﺳﺎل 1980 ﻣﺮﺑﻮط ﻣـﯽﺷـﻮد و ﺗﻨﻬـﺎ 20 درﺻـﺪ ﺗﺠﺮﺑﯿـﺎت مشاوره ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ، ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎی 1886 (وﻗﺘﯽ ﻟﯿﺘﻞ اوﻟﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺸﺎوره ای را تاسیس کرد) ﺗﺎ 1980 اﺳﺖ.

مشاوره مدیریت در ایران
درپی رکود اقتصادی دهه 1330در ایران و بروز مشکلاتی برای صنایع نوپا و وقوع بحران در صنعت کشور، مرکزی تحت عنوان مرکز راهنمای صنایع ایران ایجاد شد. مطالعات انجام گرفته دراین مرکز درطول دوران بحران و پس از آن نشان می‌داد که بنگاه‌های صنعتی تاسیس شده توسط افراد خلاق کارآفرین و با شهامت با ورود به مرحله رشد نمی‌توانستند از روش‌های غیررسمی و متداول سنتی استفاده نمایند، لذا ایجاد یک سازمان که هدف اصلی آن توانمند کردن مدیران و تجهیز آنان به ابزار لازم بود، مطرح شد.
 در اوایل دهه 1340 در مرکز راهنمای صنایع ایران بنیان اولیه سازمان مدیریت صنعتی شکل گرفت که کوششی ابتدایی برای کمک به توسعه صنعتی کشور بود. مشاوران خارجی این مرکز با تشخیص ضرورت نیاز به کادر متخصص ایرانی توصیه نمودند کادر ایرانی مستقل در این مرکز شروع بکار نمایند. ضرورت تاسیس یک سازمان مستقل در بطن و بدون اطلاع مرکز راهنمایی صنایع ایران، در سال‌های بعد بیش از پیش احساس شده و این مرکز با تغییر شکل و هدف بصورت «سازمان مدیریت صنعتی» وارد عمل شد و نخستین مدیر عامل سازمان «آقای مهندس نیازمند» منصوب شد. اعضای هیئت مدیره سازمان شامل نمایندگان سازمان برنامه و بودجه، وزارت صنایع و اتاق صنایع و بازرگانی بودند. آزمایشگاه‌های وابسته به این مرکز نیز تبدیل به مرکز موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی فعلی شد.
سازمان در سال‌های ابتدایی فعالیت از خدمات مشاوران خارجی و خصوصاً «یونیدو» که وابسته به سازمان ملل است، استفاده نمود و توانست ضمن ارائه خدمات، اقدام به انتقال تکنولوژی نیز نماید. از عمده مشکلات سازمان در طی دوران حیات اولیه، رفع تضاد بین «خدمات ارشادی» و «خدمات حرفه ای» بود.

سازمان پس از مدتی دریافت که ارائه خدمات رایگان برای دو طرف مشکلاتی را ایجاد می کند، در نهایت به این نتیجه رسید که ارائه خدمات رایگان، خدمت سازمان را به نازلترین سطح تقلیل می‌دهد، لذا سازمان برآن شد که از کارفرمایان بخواهد درقبال دریافت خدمات، هزینه‌های آن را پرداخت نمایند و به عنوان یک خریدار واقعی عمل نمایند. با منصوب شدن آقای مهندس نیازمند به ریاست هیئت مدیره سازمان و معاونت وزارت صنایع، آقای مهندس جمشیدقره جه داغی بعنوان مدیرعامل سازمان مشغول بکار شد. دراین دوران استفاده از خدمات کارشناسان درجه اول بین المللی نظیر «راسل ایکاف»، تغییر ساختار سازمانی از وظیفه‌ای به ماتریسی و نوآوری در نظام حقوق کارکنان با هدف جذب و نگهداری افراد ذخیره سبب شد تا فعالیت‌های توسعه خدمات با سهولت و سرعت بیشتری ادامه یابد. در سال‌های پس از انقلاب و در دوران جنگ، سازمان توانست علیرغم دشواری‌های فراوان ناشی از شرایط خاص کشور، به حیات خود به عنوان بزرگترین و تنها موسسه خود اتکای ارائه دهنده خدمات مدیریت ادامه دهد. در این دوران برخی از اساتید مطرح دانشگاهی و تعدادی از مدیران باتجربه صنعتی نیز به صورت انفرادی به ارائه خدمات مشاوره مشغول بودند. پس از پایان جنگ و گسترش فعالیتهای اقتصادی، و افزایش تقاضا برای خدمات مشاوره ای از جانب سازمانهای دولتی و خصوصی، بر تعداد شرکتهای تخصصی خدمات مشاوره افزوده شد.
در این مدت روند استفاده از خدمات مشاوره مدیریت و میزان اثربخشی هریک از این خدمات در مقاطع زمانی مختلف فراز و نشیب هایی داشته است.
در نظرسنجی انجام شده در سال گذشته  بیش از نیمی از مدیران و کارشناسان سازمانهای ایرانی (58 درصد) میزان اثربخشی خدمات مشاوره را زیاد، 17 درصد بسیار زیاد و 22 درصد متوسط ارزیابی کرده اند. در این میان تنها 3 درصد از پاسخ دهندگان اثربخشی خدمات مشاوره مدیریت را در حد کم اعلام نموده اند. همچنین بر اساس این نظرسنجی میزان رضایت 41 درصد از مدیران و کارشناسان از خدمات مشاوره ای دریافتی، بیش از متوسط اعلام شده است. در حالیکه 22 درصد از این افراد میزان رضایتشان کمتر از حد متوسط اعلام شده است.
از آنجا که سازمانهای معدودی در ایران به ارائه خدمات مشاوره مدیریت می پردازند اکثر شرکتها به سراغ مشاورانی می روند که به صورت فردی (و گاهی گروهی) به ارائه مشاوره مشغول هستند. تمایل مدیران به استفاده از مشاوران حقیقی بیش از دو برابر مشاوران حقوقی اعلام شده است. فکر می کنید برای مدیران ایرانی چه معیارهای در انتخاب مشاور از اهمیت بیشتری برخوردار است؟
بر اساس نظرسنجی صورت گرفته 97 درصد مدیران تجارب عملی (مانند تجارب مدیریتی و پروژه های انجام شده) را معیار انتخاب مشاوران خود قرار می دهند و در مقابل تنها  سه درصد از مدیران معتقدند که سوابق علمی (ترجمه و تالیف کتاب، مقاله و برخورداری از تحصیلات عالی دانشگاهی) مهمتر از سوابق عملی است.

نتیجه گیری: با بررسی وضعیت صنعت مشاوره مدیریت دنیا در می یابیم هرکجا که مشاوران مدیریت بیشتر به همکاری دعوت شده اند، رشد صنعت و اقتصاد نیز بیشتر بوده است. لذا مابین استفاده از خدمات مشاوره مدیریت و رشد اقتصادی کشورها رابطه ای مستقیم قابل تصور است. گروه مدیریت و مهندسی دکاموند امیدوار است، ضمن افزایش توان حرفه ای مشاوران مدیریت در کشور عزیزمان و اعتماد مدیران و تصمیم گیران سازمانها و صنایع به مشاوران ایرانی، شاهد رشد و توسعه روز افزون صنعت و اقتصاد ایران عزیز باشیم.

اشتراک گذاری مطلب